Friday, November 8, 2013

"ზემლი"-ს მიმდებარე ტერიტორიის - მიხელი ჯავახიშვილის სახ. დაღმართისა და საქანელას ქუჩის - რეკონტრუქციის პროექტის შესახებ

2007 wlis Semodgomaze silq-roud jgufisagan miviReT dakveTa istoriuli zemelis mimdebare teritoriis mixeil javaxiSvilis daRmarTis da saqanelas quCis istoriuli ganaSenianebis saxelovnebaTmcodneo kvlevisaTvis. (xelovnebaT- mcodneebi lali andronikaSvili, nino erisTavi) am periodSi es kompania awarmoebda sastumro
`iveria redisonis~ sarekonstruqcio samuSaoebs da zemoTxsenebuli teritoria maTi proeqtis ganviTarebis interesis sferos warmoadgenda. imis      gaTvaliswinebiT, rom     zemeli              – mixeil javaxiSvilis daRmarTi da saqanelas dasaxleba
istoriuli qalaqis erT-erTi mniSvnelovani Semadgeneli      nawilia     aucileblad             CavTvaleT Cagvetarebina              detalurkvleviTi          samuSao, romelic moicavda, rogorc calkeuli saxlebis aRwera-gamokvlevas, aseve   mTeli             teritoriis morfologiuri Taviseburebisa da gegmarebiTi struqturis Seswavlas.

kvlevis procesSi       kidev metad davrwmundiT, rom qalaqis es teritoria metad mniSvnelovan, Tbilisur xasiaTs atarebs da swored qalaqis identobisa da sulierebis Tvalsaxieri nimuSia (iyo).

kvlevis Sedegad SemuSavebuli rekomendaciebi vfiqrobT   gasaTvaliswinebeli     iyo       proeqtis damuSavebisas, Tumca realobaSi es ase ar moxda da Tbilisma dakarga kidev erTi metad saxasiaTo kuTxe. gansaxilveli saproeqto teritoria m. javaxiSvilisa da saqanelas quCebs, aseve maT Soris arsebul sakmaod vrcel teritorias moicavs es adgili istoriulad veris ubans, xolo administraciulad _ Zveli Tbilisis gamgeobas ekuTvnis.

mixeil javaxiSvilis quCa iwyeba rusTavelis prospeqtidan, daRmarTad      miuyveba                          qvafenils, Semdeg uxvevs marjvniv da erwymis galaqtionis (yof. elbaqiZis, igive veris) xids, romliTac mtkvris marcxena sanapiros ukavSirdeba. es quCa da xidi sadReisod qalaqis erT-erTi mniSv- nelovani satransporto arteriaa.

javaxiSvilis quCis Tavsa da boloSi ori quCa- kibe iyo ganTavsebuli, romelTa saSualebiTac myardeboda kavSiri `zemeli~-dan qveda mikro- ubanTan   anu   saqanelas         daRmarTTan, quCasTan da maT mimdebare teritoriasTan, sadac rTul


reliefze, sxvadasxva zomisa da formis Senobebi (ZiriTadad sacxovrebeli saxlebi) iyo Sefenili. saproeqto teritoriis es nawili marjvnidan Semoifargleba saqanelas daRmarTiT, marcxnidan
_ javaxiSvilis quCis bolo monakveTiT, xolo qvemodan _ mtkvris marjvena sanapiroTi.

vera, igivvere, dRes   Tbilisis       erT-erTi centraluri ubania. Zvelad aq, mdinare veres qvemowelze      ganlagebuli       sofeli            vere qalaqs        Crdilo-dasavleTidan,       gareTubnis Semdeg    esazRvreboda.     Zveveraze             gadioda qalaqidan wamosuli ,,diRmis gza” _ erT-erTi umniSvnelovanesi saqalaqTaSoriso da saqaravno gza (kostavas quCa). igi gadioda qviTa da Zveli aguriT nageb oTxmalian veris Zvel xidze. meore mniSvnelovani    gza, romelic           veraze             gadioda, wyneTis gza (amJamindeli meliqiSvilis quCa) iyo. vera Tbiliss oficialurad XIX s-is 70- ian wlebSi SemouerTda. 1880-ian wlebSi qalaqis es ubani ukve mWidrod aris ganaSenianebuli da carizmis periodSi veris ubnis es nawili samxedro daniSnulebis mniSvnelovan mikroubans warmoadgenda.

veris ubnis ganuyofeli nawili istoriuli
`zemeli~-s ubani Tavis saxels germanel afTi-
aqars evgeni zemels unda umadlodes, zemelis
afTiaqi mxolod saarqivo fotoebze da
toponimikaSi Semonaxuli Tbilisis Taviseburebaa,
magram qalaqis mexsierebidan    ver amoiSanTa,
verc nostalgia am dakarguli ubnis da verc
mogoneba iq mdgar Zvel quCis saaTze, romlis
qveS Tbiliselebi erTmaneTs paemans uniSnavdnen
xolo saqanelas daRmarTi da saqanelas quCa
XX saukunis dasawyisSia warmoiqmnili. adre mas
karuselis quCa erqva, vinaidan aq imarTeboda
atraqcionebi da aqve Tbilisis Zveli cirkis
Senoba idga.

mixeil javaxiSvilis quCa XXs-is 40-ian wlebSi warmoiqmna. Tavdapirvelad mas veris daRmarTi,
1923w-dakelbaqiZis      daRmarTi         daerqva, xolo, 1955w-dan mixeil javaxiSvilis saxeli ewoda. veris daRmarTiT meTuluxCeebi qalaqSi wyalezidebodnen, xolo mtkvris        mimdebare ferdobebi nagavsayrelad iyo gamoyenebuli. veris xidis agebis Semdeg 1883 wels gaiyvanes konkas xazi, 1905 wlidan _ eleqtro tramvais xazi. daRmarTis gayolebaze aigo mravali Senoba da igi iqca mtkvris marjvena da marcxena sanapiroebis damakavSirebeli     mZlavri       ganivi       magistralis erT-erT mniSvnelovan monakveTad m. javaxiSvilis quCis marjvena mxares erT-orsarTuliani ganaSeni- anebisagan Sedgenili saxlebi erTmaneTis mijriT, wiTel xazze iyo ganTavsebuli. #9, #11, #13,
#15, #17 da #19 ZiriTadad fonuri Rirebule- bis Senobebs warmoadgenda, magram erTobliobaSi mniSvnelovan urbanul monakveTs qmnidnen, amasTan,



zogierT maTgans Semonaxuli hqonda Tbilisis arqiteqturisTvis Zalze Rirebuli avTenturi elementebi, magaliTad iseTi, rogoricaa xveuli liTonis kibe aivnebi, sadarbazos karebi da sxva detalebi.     am     ganaSenianebidadRemxolod erTi saxli gadarCa. m. javaxiSvilis quCaze
21-Si mdebare saxls istoriuli Zeglis statusi     mieniWa      da    masze     gavrcelda kanoni uZrav Zeglebze gansaxorcielebeli samuSaoebis Sesaxeb, ramac nageboba dangrevisagan ixsna. Tumca, axla is srul martoobaSi darCa istoriuli garemocvis gareSe. es saxli Tbilisuri saxlebis erT-erT saintereso nimuSs warmoadgens. saxls arqiteqturul-mxatvrulda     memorialuri Rirebuleba aqvs. 1913-37 wlebSi aq cxovrobda gamoCenili qarTvelprozaikosi, bolSevikur represiebs Sewiruli didi qarTveli mwerali mixeil javaxiSvili.

mis yofil binaSi funqcionirebs mwerlis saxl- muzeumi. Tavad saxli XIX saukunis miwuruls qarTveli mewarmis _ simon gabriCiZis mier aris aSenebuli, rogorc Semosavliani saxli. swored gabriCiZeebis mdgmurad cxovrobda aq mixeil javaxiSvilis ojaxi. gasabWoebis Semdgom gabriCiZeebs mxolod ori patara bina dautoves, romelSic dResac cxovroben maTi STamomavlebi.

rogorc aRiniSna, mix. javaxiSvilis daRmarTze mdebare saxlebis fronti da misi qveda gana- Senianeba, romelic moqceulia saqanelas quCas, saqanelas daRmarTs, mtkvris marjvena sanapi- rosa da galaqtionis xids Soris, `fonuri~ da rigiTi Senobebisgan Sedgeboda, magram Tbilisis Sor   xedebze     am     ganaSenianebis     Tavisebureba dauviwyar suraTs qmnida.

rodesac    veris amikroubans   sanapiroebis mxridan         vaTvalierebdiT,      TvalSisacemi iyo zeda xazze ganTavsebuli    mix.   javaxiSvilis quCis saxlebis ukana fasadebis xasiaTi, rac, kvlav     vimeorebT, iSviaTia            veris      ubnisTvis, magram mniSvnelovani arqiteqturuli Tematikaa Zvel-Tbilisur xuroTmoZRvrul repertuarSi. kerZod          rizalitebiTa    da           Ria          xis     Tu liTonis aivnebiTa Tu SuSabandebiT, terasebiT, liTonis      da   xis   xveuli     kibeebiT    Seqmnili mravalferovani      arqiteqturuli   kompoziciebi amdidrebda Tbilisis Zveli ubnebis bunebriv Tu arqiteqturul landSafts. Aamgvari xerxi rizalitebis TiTqmis daxSuli sibrtyeebis da Ria   (aivnebis, terasebis, kibeebis) sivrceebis monacvleobisa, rac Zalze mniSvnelovania samx- reTuli qveynis havis pirobebSi, ara erTxel qceula           qarTveli   mxatvrebisTvis    STagonebis wyarodac.

miuxedavad            imisa, rom    sakvlevi    teritoria mxatvrul-arqiteqturuli            TvalsazrisiT


awarmoadgenkulturuli   memkvidreobis ZeglebiT gajerebul teritorias da TiTqmis mTlianad       e. w. ,,fonuri”           ganaSenianebisgan Sedgeba, misi Sefasebisas aucilebelad miviCnieT Semdegi    faqtorebis   gaTvaliswineba. kanonis Tanaxmad,Ffonuri    ganaSenianebis       SemTxvevaSi Canacvleba dasaSvebia Tu   fonuri            nageboba degradirebulia. is     SeiZleba        Canacvldes rogorc zusti rekonstruirebiT, aseve Taname- drove     gadawyvetiT, romelic              SeeTviseba arsebul garemoda    asevfonad   imuSavebs mimdebare             arqiteqturuli   Zeglebis    mimarT. yovel    konkretul   SemTxvevaSi aucilebelia ganisazRvros masalisa da gegmarebiTi struq- turiSesabamisoba        istoriulad          Rirebul ganaSnianebasTan mimarTebaSi.

1. arsebuli ganaSenianeba is mcireodenia, rac gadaurCa         1970-80-iani         wlebis          `zemeli~-s rekonstruqcias, rac       Tbilisma   dRemde     ver moiSuSa.       rekonstruqciam, romelmac   Seiwira veris    daRmarTiganaSenianebis       mniSvnelovani nawili da istoriuli qalaqisTvis Seusabamo urbanuli sivrce _ respublikis moedani da misi mimdebare teritoria mogvca.

amdenad, istoriuli ganaSenianebis am monakveTis SenarCuneba erTgvari SesaZlebloba iyo axali qalaqmSeneblobiTi xedvis demonstrirebisTvis, romelic mkveTrad gamijnoda sabWouri urbanuli politikis        Secdomebs.             metic,       perspeqtiul dagegmarebaSi       arsebobs               SesaZlebloba     m. javaxiSvilis quCis zeda nawilis da Tavad respublikis        moedniganaSenianebisac, riTac es    teritoria       daibrunebda    TbilisisTvis damaxasiaTebel intimurobas da SeZlebisdagvarad gamoasworebda aq arsebul sivrciT problemas
_ veeberTela gasxsnil sivrces, romelic srul disonansSia Tbilisis tradiciul gegmarebiT struqturasTan.

2) mix. javaxiSvilis daRmarTis marcxena mxare uSualod emijneba qiaCelis quCis qveda nawils da masze mdebare ZeglebiTa da aguris sayrdeni kedliT mosazRvruli landSafturi monakveTiT erTian, istoriul ganaSenianebas qmnis. amdenad, am mTlianobis darRveva ar iyo mizanSewonili da     sabednierod   dReisTvies     mikroubani Seucvlelia.

3) mix. javaxiSvilis quCis Tavsa da boloSi gasaSenianebeli ,,carieli’ adgilebi arsebobs, romelTa Sevseba aRadgendadre          arsebuli quCis (veris daRmarTis) istoriul saxes da gaamTlianebda urbanul qsovils. Aam monakve- TebSi    SesaZleblad             miviCnieT          gaCeniliyo axali moculobebi, romelTa           sarTulianoba ar daarRvevda ubnis saerTo masStabs da ar gadafaravda aq arsebuli Zeglebis xedviT areals.


sasurvelia, daRmarTis bolos, mrud monakveTze ganTavsebulma nagebobam gaiTvaliswinos quCis plastika iseve, rogorc mis mopirdapire mxares arsebuli saxlis arqiteqtura iTvaliswinebs.

4) mix. javaxiSvilis quCis #9_19-Si mdebare saxlebis mxatvrul-arqiteqturuli da teqni- kuri mdgomareobis      gaTvaliswinebiT              maTze, rogorc    ,,fonur’’    arqiteqturaze, SesaZlo iyo   ganxorcielebuliyo            sarekonstruqcio samuSaoebi.        kerZod,   erTsarTulian            saxlebs SesaZlo iyo, daSeneboda    mansardis   sarTuli, amasTan sasurveli iyo, mowesrigebuliyo maTi fasadebi, riTac qalaqis es monakveTi istoriul da       arqiteqturul Rirebulebadaibrunebda. Zalze mniSvnelovania, rom am saxlebis rigi arsebiTad          isevea Sekiduli   kldeze, rogorc metexis ,,brovka’ (plato), an marjvena sanapiros ganaSenianeba TabukaSvilis quCis xazze. Tumca saproeqto teritoriis qveda nawilSi arsebuli qaosis fonze es struqtura SeumCneveli gaxda. arsebobda SesaZlebloba misi vizualuri gaxs- nisTvis ise, rom srulad gamoCeniliyo saxlebis e. w. ,,ukana’ fasadebi saqanelis quCis mxridan arsebuli SesasvlelebiT. amiT isini ara mxolod vizualur                   efeqts      Seqmnidnen      qalaqisTvis, aramed qveda donesTan saintereso komunikaciis saSualebamogvcemdnen,    raam     saxlebis adaptaciis             (axali      funqciidatvirTvis) SemTxvevaSi landSafturi arqiteqturis axal SesaZleblobas gamoavlenda.

5)Aaseve, tipiuri ZvelTbilisuri komunikaciis saSualebiyo   ori   quCa-kibe         javaxiSvilis quCis Tavsa da boloSi, romlebic javaxiSvilis da saqanelas quCaTa doneebs akavSirebda. Aam kibeebis   mowesrigeba_reabilitacia    gamoiwvevs mniSvnelovani Tbilisuri, urbanuli elementis
_ quCa-kibis gamarTvas, riTac momavali ganaSeni- aneba bunebriv kavSirs SeiZenda Zvel, saxasiaTo arqiteqturul tradiciasTan.

Cveni rekomendaciiT, saqanelas quCis struqtura mTlianobaSi     unda       SenarCunebuliyo     da    ar Secvliliyo mkveTrad dapirispirebuli urbanu- li     gadawyvetiT.          saxlebis mZimteqnikuri mdgomareobis       gaTvaliswinebiT     SesaZleblad miviCnieT, saqanelas quCaze arsebuli fonuri xasiaTis nagebobebis Canacvleba _ aseve fonuri xasiaTis axalmSeneblobebiT, im pirobiT, rom isini        mkveTraar daupirispirdebian     adre arsebuli ganaSenianebis morfologias _ quCaze dasmis xasiaTs, moculobebis danawevrebulobas da Ria da daxuruli sivrciTi elementebis Tanaarsebobis princips.

aucileblad unda SenarCunebuliyo moculobebis zogadi parametrebi, quCaze ganTavsebis Tavise- bureba,   saxlebis      struqturebisistemebi,


romlebic SesaZloa erTian saproeqto moculo- badac      iqces, magram      vizualurad       sasurvelia danawevrdes mocemuli masebis mixedviT.

amasve mogvcems monakveTis Tavsa da boloSi arsebuli      carieli    adgilebiSevseba      axali moculobebiT, im pirobiT, rom isinic gaiTva- liswineben       aq      Camoyalibebul        morfologiur Taviseburebebs: quCaze dasmas, (plastika) quCis plastikas, masStabs (mimdebare ganaSenianeba xed- viTi       wertilebi), danawevrebul struqturebs, masaTa horizontalur ganviTarebas.

Zalze mniSvnelovania, rom axalma obieqtebma ar         daTrgunon TavianTi       masStabiTa   da arqiteqturuli xasiaTiT qalaqis am monakveTis istoriuli ganaSenianebis Rirebuleba. Aamitom aucilebelia maTi simaRle xels ar uSlides mix.       javaxiSvilis       daRmarTis     ganaSenianebis ukana fasadebis xilvadobas, rogorc es axlaa SesaZlebeli da am saxlebisa da kldis qveda nawilebidan terasulad daeSvas sanapirosken. amasTanam ganaSenianebiorsave             mxares arsebuli        sicarieleebi,     SesaZloa Seivsos iseTi              moculobebiT, romlebic             ar   aRemateba mjavaxiSvilis   quCis zogad     masStabs          – kerZod, saxli #      21-is simaRles. amiT axali moculobebi organulad SeeTviseba am monakveTis Camoyalibebul ganaSenianebas da aseve bunebrivad Caewereba           Tbilsis    centris       arqiteqturul mTlianobaSi.

Cveni   azriT, am        konkretuli      landSafturi monakveTis ganaSenianeba ramdenime mniSvnelovani aqcentis gaTvaliswinebiT unda moxdes: kerZod ar      daifaros     mTawmindis, rogorc    qalaqis dominantis, xedi; ar moxdes qiaCelis quCis ukana fasadis (e. w. brovkis) xazis dakargva da ar daifaros m. javaxiSvilis daRmarTis ukana mxare, anu axalma ganaSenianebam horizontalur- terasuli da ara vertikaluri ganviTarebisa da simaRlis SezRudvis xarjze ar moaxdinos am istoriul-landSafturi monakveTis mkveTri rRveva.    piriqiT, mis     warmoCena-gamovlinebaze imuSaos,    riTac      axalmSenebloba       organulad SeeTviseba Tbilisis centris arqiteqturul- mxatvrul saxes.

maqsimalurad      unda        SenarCundes      saproeqto teritoriaze arsebuli mwvane safari.

unda moxdes m. javaxiSvilis q. # 9_21 Senobe- bis    ukana fasadebis   mowesrigeba, reabilita- cia, gviandeli usaxuri minaSenebisa da gadake- Tebebisgan ganTavisufleba.
vTvliT, rom                 axalmSeneblobas   SesaZlebelia hqondes ori tipis arqiteqturul-mxatvruli gadawyveta:
1) Tu is mTlianad Tanamedrove masaliT Sesrulda, aucilebelia mas hqondes fonuri, araaqtiuri xasiaTi risTvisac moviZieT magaliTebi msoflio arqiteqturuli praqtikidan.

2) SesaZlebelia axal gadawyvetaSi fragmen- tulad moxdes tradiciuli xasiaTis kedlis wyobis, kerZod, agurisa da riyis qvis Sereuli kedlebis gaTamaSeba da avTenturi elementebis axali          datvirTviT   gamoyeneba   (Zveli       aivnebi, terasebi, xis elementebi da sxva).

axal moculobaTa fasadebis mxatvruli saxe, ritmuli danawevreba da feradovneba, sasur- velia, misadagebul iqnas Zveli Tbilisis arqi- teqturul xasiaTsa da mxatvrul mTlianobas.

amasTan ar aris mizanSewonili ZvelTbilisuri arqiteqturuli esTetikis meqanikuri gameoreba, rac mas butaforulobas SesZens.

gaTvaliswinebuli unda iyos quCaTa arsebuli qseli da reliefis Tavisebureba, rac kargad iyo gaTvlili mikroubnis ganviTarebis dros.

yovelive zemoTqmulis gaTvaliswinebis gareSe, warmodgenilma proeqtma ugulvebelyo kvlevis Sedegebi, riTac Tbilisis istoriuli centri- saTvis sruliad Seusabamo, grandiozuli, aqti- uri, me vityodi,           demonstratiuli proeqti warmoadgina. vfiqrob, misi ganxorcieleba kidev erTi tipiura`Tbilisuri~            kuTxis      suls sabolood mospobs. sabednierod, proeqti ar damtkicebula             da          dasamuSaveblad        daubru- nda   avtorebs,          magram,      ramdenadac        CvenTvis cnobilia, misi mimarTuleba kvlav rCeba imave moculobisda           masStabis      farglebSi,   rac sasurvelia damkveTisaTvis. vfiqrobT, es tipi- uri magaliTia imisa, Tu rogor vkargavT dRes ukvdamoukidebeli              urbanulpolitikis periodSi, istoriuli qalaqis identobisa da sulis    gamomxatveli           qalaqis           maxasiaTeblebs. magaliTia imisa, Tu rogori ufskruli arsebobs mkvlevarebisa             ddamproeqteblebis     xedvebs Soris da Tu es ori jer kidev dapirispirebuli mxare ar SeTanxmdeba, mxolod sareabilitacio proeqtebi ver gadaarCens istoriuli Tbilisis Taviseburebas, radgan aRdgenili quCebisa Tu saxlebis gverdiT gaCenili aseTi polusebi da Seusabamo   Tanamedrove    konstruqciebi         Tavisi aqtivobiT erTianad STanTqavs Zveli qalaqis saxes. braian parki „peiji/parki arqiteqtorebi“
 ისტორიულ უბნებში მშენებლობა, რესტავრაცია და რეაბილიტაცია თუ კვლავ დღევანდელი მეთოდით გაგრძელდა, ძველი თბილისის იდენტობა და სული მალე საარქივო მასალის კუთვნილება გახდება. ჩვენც და მომავალი თაობაც მხოლოდ ნახატებით ისტორიულ ფილმებითა და ფოტოებით თუ დავადასტურებთ, რომ თბილისი მართლაც თვითმყოფადი და ულამაზესი ქალაქი იყო, გალაკტიონის თქმისა არ იყოს - „სავსე ქართული პატიოსნებით“.                                       

No comments:

Post a Comment